İnşaat yaptırmayı düşünen veya emlak satın almayı düşünenlerin yapı denetimi yaptırmaları veya yapı denetimi yapılmış bina almaları, yapı denetimi yapılmışsa bunun raporlarını görmeleri önemlidir. Peki, yapı denetimi nedir ve yapı denetimi hakkında bilinmesi gerekenler nelerdir?

Öncelikle yapı denetimin tanımının bilinmesi ve buna müteallık (bağlı) konuların bilinmesi gerekmektedir. Yapı denetimi kısaca şu şekilde tanımlanabilir; binaların temelinden hatta projesinden anahtar teslim edilinceye kadar geçen süreçte binanın her türlü kontrollerini yapan sistemin bütünüdür. 3 Şubat 2000 tarihinde alınan 595 sayılı kararname ile yapı denetimi yapan şirketlerin kurumsallaştırılması kararlaştırılmış ve buna bağlı olarak bir sistem geliştirilmiştir. Daha sonra 2001 yılında alınan 4708 sayılı kanunla inşaatların denetimi yapı denetimi yapan şirketlere verilerek inşaatın projesinden iskanı alınıncaya kadar ki süreçte inşaatların denetlenmesi tamamen kanunlaşmıştır ve 19 ilde plot olarak uygulamaya konulmuştur. Artık bundan sonra inşaatların proje safhasından itibaren yapı denetimi yapan kurumsal şirketler tarafından projelerin yönetmeliklere, imar kanununa ve ilgili kanunlara uygunluğu kontrol edilmekte olup bundan sonra projenin hafriyatından temeline, betonundan ısı yalıtımına kadar ve binanın iskan ruhsatı dahil anahtarı teslim edilinceye kadar her aşamasında yapı denetimi yapan şirket tarafından kontrol edilmektedir. Yapı denetimi yapan şirketler bu işi belirli kriterlere bağlı olarak oldukça ciddiyetle yapmaktadırlar çünkü yapı denetimi yapan şirketler kontrollerinden ince yapı olarak 2 yıl, kaba yapı olaraksa 15 yıl boyunca kontrollerini yaptıkları binalardan sorumludurlar.

Yapı denetimi müracaatını kim yapmalıdır?

Yapılacak bir inşaat için yapı denetimi yaptırmak, yapı denetimi şirketi ile anlaşmak tamamen inşaatın yani mal sahibinin kendisine aittir. Örneğin inşaat yaptırmayı düşünen bir kişi öncelikle belediyeye gider ve projesini belediyeye sunarak bu proje için ruhsat ister. Bu aşamada belediyenin bu kişiye cevabı gidip bir yapı denetimi şirketi ile anlaşması ve anlaşma evrakları ile gelmesi yönünde olacaktır. Bu durumda proje sahibi olan kişi projesi ile birlikte yapı denetimi yapan şirkete gider ve burada şirketle anlaşmasını yapar. Bundan sonra yapı denetim kişi projeyi alır ve her türlü yönetmeliğe, afet ve imar yönetmeliklerine projenin uygunluğunu kontrol eder ve uygunluk varsa proje emri projeyi onaylar ve ilgili birimlerden ruhsat işlemlerine devam etmesi için projeyi sahibine iade eder. İşte bu aşamada yapı denetimi yapacak olan şirket Bayındırlık ve İskan Bakanlığı internet sitesinde bulunan yapı bilgi formunu doldurup dip numarası alır. Bu da artık bu inşaatın her türlü denetiminin bu şirket tarafından yapılacağı, kontrollerinin bu şirkete ait olduğunu ve şirketin bu inşaat için görevlendirildiğini göstermektedir. Bu safhadan sonra inşaatın her türlü denetim sorumluluğu bu yapı denetim şirketine aittir. Bu nedenle yapı denetim şirketleri inşaatın her türlü sorumluluğunu üzerine alarak inşaatların kontrollerini gerektiği şekilde yapmaktadır.